Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh là rất quan trọng đối với việc quản lý bệnh tiểu đường type 1, mục tiêu là cung cấp đủ lượng dinh dưỡng cần thiết của cơ thể trong khi lượng carbohydrat, đường, muối natri lại phải hết sức hạn chế. Sẽ rất khó để có một thực đơn chuẩn cho tất cả những ai mắc bệnh tiểu đường, bởi nó phụ thuộc rất nhiều vào sở thích, khả năng hấp thu và đáp ứng của từng cơ thể với những loại thực phẩm khác nhau.

Tuy nhiên, với những thông tin trong bài viết dưới đây, bạn sẽ biết cách để tự xây dựng một thực đơn chuẩn cho chính bản thân mình.

Tại sao người bệnh tiểu đường type 1 cần điều chỉnh về chế độ ăn?

Những người bệnh tiểu đường type 1 cần phải theo dõi lượng đường trong máu của mình thường xuyên. Nếu không có một chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục và điều trị bằng insulin thì người bệnh rất dễ gặp phải biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe. Các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường type 1 như: bệnh võng mạc mắt gây suy giảm thị lực; xơ vữa mạch làm tăng nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ; suy thận và tổn thương thần kinh, lở loét nhiễm trùng da, có thể gây đau và dẫn đến hoại tử chi.

Chính vì vậy, có một chế độ ăn thích hợp sẽ giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng về bệnh tật, tránh biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Cần lưu ý gì khi xây dựng chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường?

Cũng giống như trong điều trị, sẽ không có một chế độ ăn chuẩn riêng cho bệnh tiểu đường. Do đó, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng của bạn để xây dựng cho mình một chế độ ăn phù hợp với tình trạng bệnh và sức khỏe của mình.

Cuộc sống bận rộn, khiến cho nhiều người lựa chọn các đồ ăn nhanh, chế biến sẵn. Tuy nhiên những loại thực phẩm ấy sẽ không tốt bởi chúng chứa quá nhiều chất béo, đường và muối có thể khiến đường huyết tăng cao. Thay vào đó, hãy lập một kế hoạch dài hạn theo từng thực đơn mỗi ngày để hạn chế phải sử dụng đến những thức ăn nhanh. Để duy trì ổn định đường máu, bạn cũng không nên bỏ bữa, cố gắng ăn vào cùng một thời điểm giống nhau mỗi ngày, và lưu ý đến nhãn thực phẩm chứa thông tin về thành phần của chúng.

Theo chuyên gia y tế, giới hạn của lượng đường trong máu vào ban ngày trong khoảng 70-130mg/dL (4-7.2 mmol/l). Hai giờ sau khi ăn, lượng đường không được cao hơn 180mg/dL (10 mmol/l).

Để kiểm soát tốt đường huyết, bên cạnh chế độ ăn uống khoa học, bạn có thể tham khảo bổ sung thêm dinh dưỡng Delical – là một loại đinh ưỡng bổ sung năng lượng, giúp kiểm soát đường huyết rất tốt đối với người bệnh tiểu đường mà không gây tác dụng phụ.

Mắc bệnh tiểu đường type 1 nên lựa chọn gì trong bữa ăn?

Bí quyết để có một chế độ ăn uống trong bệnh tiểu đường type 1 là tập trung vào các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất; cắt giảm thực phẩm nhiều chất béo, đường, carbohydrate.

Carbohydrates (carb): bao gồm tinh bột, đường, chất xơ, nó có thể có trong các loại đậu, rau củ, các loại nước ép trái cây, bánh mì. Carbohydrat được chuyển hóa thành đường trong hệ tiêu hóa và sau đó được hấp thu vào máu, làm tăng lượng đường huyết khoảng 1 giờ sau khi ăn. Do vậy, cần hạn chế yếu tố này nếu bạn mắc bệnh tiểu đường type 1.

- 1 gram carbohydrate (carb) cung cấp 4 calo, do đó, lượng carb nên bổ sung khoảng 45-65% lượng calo mỗi ngày và không nên dưới 130 gram/ngày.

- Các loại rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và đậu là những nguồn cung cấp carb (chứa chất xơ không hòa tan) tốt cho người tiểu đường. Bạn nên dùng tối thiểu 20-35 gram chất xơ mỗi ngày, nên chọn trái cây tươi thuộc họ có múi như cam, quýt, bưởi, hoặc các loại hạt như quả óc chó, hạnh nhân… Nên dùng gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì đen.. thay cho gạo trắng. Một số loại củ chứa hàm lượng tinh bột và đường tự nhiên khá cao, chẳng hạn như khoai tây, ngô... Bạn nên hạn chế ăn, hoặc lựa chọn loại rau củ khác có ít tinh bột nhưng giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ như: các loại rau lá xanh đậu (đậu phộng, đậu lăng, đậu Hà Lan), măng tây, củ cải, cà rốt, cần tây, dưa chuột, hành, giá đỗ, cà chua.

- Cần hạn chế sử dụng loại Carb đơn giản hoặc các loại đường sucrose có trong mía, mật ong, sữa ngô; frutose trong trái cây như táo, nho có thể làm tăng lượng đường trong máu một cách nhanh chóng sau khi ăn.

- Tránh sử dụng các sản phẩm có nhãn ghi thành phần trên 5gram đường/khẩu phần. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể dễ dàng lựa chọn thực phẩm thông qua chỉ số Glycemic (GI). Nó là một thang điểm từ 1 – 100, đánh giá loại thực phẩm chứa carbohydrate làm tăng nồng độ glucose trong máu. Chỉ số càng thấp, chứng tỏ thực phẩm đó tốt với người tiểu đường và tim mạch.

Chất đạm (protein): rất quan trọng cho cơ bắp và xương chắc khỏe, chữa lành vết thương. Protein có trong trứng, cá, thịt gà không da, sản phẩm sữa ít chất béo, các loại đậu (đậu đỏ, đậu đen, đậu xanh, đậu lăng) và đậu nành (đậu phụ, sữa đậu nành, trừ sốt đậu nành vì nó chỉ chứa ít đậu nành và rất nhiều natri).

- 1gram protein cung cấp 4 calo, người bệnh tiểu đường nên ăn một bữa ăn nhẹ với protein (khoảng 14 gram) trước khi đi ngủ để duy trì mức đường huyết bình thường trong đêm.

- Các chuyên gia khuyên rằng, nên bổ sung protein với tỷ lệ 20-30% tương đương 12-20% tổng số calo trong các bữa ăn hàng ngày. Riêng với người có bệnh thận thì nên hạn chế protein, không quá 10% tổng số calo, giảm thực phẩm chứa phopho và khoáng chất trong sữa, đậu và các loạt hạt.

- Tuy không trực tiếp làm tăng lượng đường trong máu nhưng nếu thịt chế biến với quá nhiều dầu mỡ, thịt chứa chất béo, cholesterol, sẽ làm tăng nguy cơ gặp phải các rối loạn chuyển hóa của cơ thể, trong đó có chuyển hóa chất béo, gây bệnh tim mạch và không tốt với tiểu đường.

Chất béo: nên lựa chọn chất béo không bão hòa đơn từ dầu ô liu, dầu hạt cải, dầu đậu phộng, các loại hạt, quả bơ; Omega-3 (acid béo không bão hòa đa) có trong cá, sò ốc, hạt lanh, và quả óc chó; Omega-6 trong hạt bắp, hướng dương, dầu đậu nành và các loại hạt.

Hạn chế chất béo bão hòa chủ yếu trong các sản phẩm động vật, bao gồm thịt và các sản phẩm từ sữa đầy đủ chất béo, cũng như dầu dừa và cọ. Hạn chế chất béo trans trong bánh nướng và thức ăn chiên, xúc xích, mì tôm, đồ ăn nhanh..

Muối: nên hạn chế muối natri (dưới 2,3mg khoảng 1 muỗng cà phê) trong việc chế biến các món ăn hàng ngày. Người huyết áp cao nên giảm dưới 1,5mg muối/ngày.

Chất làm ngọt nhân tạo: thường không chứa calo và không ảnh hưởng đến lượng đường máu. Một số chất làm ngọt được Cục quản lý dược và thực phẩm Hoa kỳ (FDA) phê duyệt như aspartame, saccharin, sucralose,... Tuy nhiên, xylitol, mannitol và sorbitol thường được sử dụng trong các sản phẩm "không đường", như cookies, kẹo cứng và kẹo cao su, có thể làm tăng lượng đường trong máu. Hiệp hội tiểu đường Mỹ khuyến cáo không nên sử dụng một lượng lớn các thực phẩm chứa chất này vì nó có thể gây tiêu chảy, đặc biệt là ở trẻ em.

Vitamin và khoáng chất:

- Bổ sung kali và phốt pho qua trái cây như chuối, cam, lê, mận, dưa đỏ, cà chua, đậu khô và đậu, các loại hạt, khoai tây và bơ

- Thiếu magie có thể liên quan đến sự đề kháng insulin và huyết áp cao. Nghiên cứu chỉ ra rằng chế độ ăn giàu magiê có thể giúp giảm nguy cơ tiểu đường type2. Ngũ cốc nguyên hạt, hạt hạnh nhân, hạt điều, đậu nành, rau bina, bơ là nguồn thực phẩm tuyệt vời chứa magiê.

Người bệnh tiểu đường type 1 nên ăn khi nào?

Thời điểm ăn cũng quan trọng không kém so với việc lựa chọn thực phẩm. Nên ăn từng bữa ăn nhỏ, gần như là ăn vặt suốt ngày để duy trì lượng đường trong máu ổn định, tránh tăng vọt sau khi ăn no. Một bữa ăn sáng sẽ rất tốt để đảm bảo lượng đường máu cần thiết sau một đêm nghỉ ngơi.

Tập thể dục và hoạt động thể chất cũng góp phần làm giảm đường huyết. Nên đo chỉ số đường trong máu trước và sau khi tập thể dục, nhất là môn có cường độ cao, điều này sẽ giúp bạn bổ sung lượng thức ăn cần thiết và phù hợp với thể trạng lúc này.

Sống chung với bệnh tiểu đường có nghĩa là phải lưu tâm hơn về chế độ dinh dưỡng bởi nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Hãy tập cho mình một thói quen tốt để không còn lo biến chứng xuất hiện sau một thời gian dài mắc bệnh.